Të jetosh, të flesh dhe të vdesësh në Odessa, rrëfimi rrënqethës i gazetares nga Ukraina

“Këto dhe ato… Opinionet për gjithçka ndryshojnë. Ka nga ata që mbështesin Zelensky. Të tjerët e fajësojnë atë. Disa ende qëndrojnë jashtë, si anijet në det, por shumica e popullsisë është varfëruar me shpejtësi. Për disa, lodhja kthehet në depresion. Të tjerët përpiqen të bëjnë shaka dhe të vazhdojnë rutinën e tyre normale. Të gjithë këta dhe ata njerëz janë mijëra e mijëra fytyra, zëra, emra. Tmerri i luftës është se ajo i kthen shpejt njerëzit e gjallë në statistika. Numra pa emër, të vdekur, refugjatë, jetimë, invalidë, të veja. Një burrë i moshuar ishte ulur në stacionin e trolejbusit afër shtëpisë sime”

Nga: Anna Golubovskaja

Unë isha më me fat se shumë ukrainas: gjatë dy viteve të luftës asnjë nga të dashurit e mi nuk vdiq nga zjarri, askush nuk u kap dhe shtëpia ime nuk u shkatërrua. Dhe unë jetoj në Odessa, një qytet i bukur buzë detit, jo në vijën e frontit dhe, për fat të mirë, jo nën okupim. Fakti që kërcënimet për sulme dhe lëshime me dronë apo sulme me raketa janë bërë konstante nuk e ndryshon faktin që jemi prapa linjave.

Në mëngjes shkoj në park me qenin tim, gjithmonë në të njëjtën kioskë kafeje. Nuk është më i mirë se të tjerët, përveç një gjëje: ata kanë gjeneratorin e tyre. Kjo është e rëndësishme, në mbrëmje ndriçon një hapësirë ​​të plotë që është e mbushur me njerëz: fëmijë, qen dhe ka një errësirë ​​të dendur përreth. Rrugës për në punë, po këta njerëz ndalojnë për të pirë një ekspres dhe për të shkëmbyer lajme. Në fytyrat e tyre ka gjurmë gri të pagjumësisë. “Askush nuk fle!” Është imperativi që më tingëllon në kufje çdo natë me sirenën e alarmit dhe çdo natë më duket se princi tartar Calaf, që e këndon, më drejtohet:

“Edhe ti, o princeshë në dhomën tënde të ftohtë…”

Dhoma është vërtet e ngrirë; pas sulmeve ruse ndaj termocentralit, ndërprerja e energjisë vazhdon.

Sot sheshi është mbushur me fëmijë, i kanë nxjerrë nga çerdhja – të panjohur kanë paralajmëruar se brenda është vendosur minë. Tingëllon një tjetër alarm. Kërcënimi me raketa. Mësuesit vrapojnë andej-këtej. Ku t’i çoni fëmijët? Streha është e mbyllur. Dhe vdekja fluturon nga lart.

Nuk mund të mësohesh me atë që shikon: mënyrën se si të vegjlit nxitojnë, pengohen, si tregojnë se kanë frikë të harrojnë dikë në rrëmujën ankth të dados, që i merr. Është mirë që ka një ndërtesë zyre aty pranë, fëmijët janë fshehur në parking.

Përveç kësaj, po thosha, jeta jonë në Odesa është pothuajse normale. Vetëm një gjë mungon: planet. Ne jetojmë një ditë në një kohë, duke vepruar sipas situatës, pa të ardhme.

Si jetojmë?

Shumë ndryshe. Jeta është e ndarë në këto dhe ato.

Ata që u nisën për evakuim, këta mbetën. Është e vështirë të bësh të dyja. Një numër i madh burrash shkuan në front, shumë vdiqën dhe shumë u kthyen të gjymtuar dhe të invalidë. Disa patën fatin të hynin në programet e ndihmës, të tjerët jo.

Një okulist që unë njoh ka punuar në një dyqan optike për shumë vite. Djali i tij u plagos, u dëmtua në tru, kaloi nëpër disa spitale derisa mjekët ngritën duart: nuk kishte mbetur asgjë për të bërë.

Për të nuk ka ditë e natë. Prej një viti e gjysmë është në sulm: përpiqet të ngrihet dhe bie nga krevati, nuk njeh njeri, bërtet… Nëna e tij ka humbur punën shumë kohë më parë. Ndonjëherë ajo punon si infermiere natën nëse dikush pranon të qëndrojë me fëmijën e tyre. Të ardhurat familjare përbëhen vetëm nga kompensimi i tij. Nuk është e pazakontë.

Ka edhe një anë tjetër të medaljes: ata që i shpëtojnë rekrutimit. Duhet pranuar se jo të gjithë janë të aftë për të mbajtur një armë, por jeta për ata që janë fshehur prej dy vitesh nuk është e lakmueshme. Frika për të rënë në duart e ushtarakëve, frika e largimit nga shtëpia: është një situatë poshtëruese. Ajo çmend shumë njerëz. Unë nuk gjykoj askënd. Vetë ushtarët thonë se kushdo që kapet në rrugë do të ishte më mirë të qëndronte në shtëpi. Në vijën e parë, paniku do të thotë vdekje; kushdo që dezerton sepse nuk është në gjendje të luftojë, do të shkatërrojë edhe shokët e tij.

Por ka një mungesë katastrofike të ushtarëve.

Lufta e mallkuar nuk ofron zgjidhje të lehta. Çdo zgjedhje është jetë ose vdekje. Dhe lufta shpesh nuk lë zgjidhje.

Një burrë i moshuar ishte ulur në stacionin e trolejbusit afër shtëpisë sime. E vura re ne mengjes, diten e kuptova qe nuk kishte levizur, ishte akoma aty dhe ne mbremje teksa kalonte e pyeta nese kishte nevoje per ndihme. I hoqa paratë nga xhepi: ai e pranoi, më falënderoi me dinjitet dhe tha se nuk kishte nevojë për asgjë tjetër. Fytyra dhe e folura korrekte, një xhaketë e vjetër, duart e holla të një njeriu të kulturuar. Të nesërmen në mëngjes pashë që ai po flinte në të njëjtin stol dhe e pyeta gruan në kioskë se çfarë dinte për të.

“Ai është nga Kherson, pa dokumente, me probleme me kujtesën. Shtëpia shpërtheu, ndoshta e dëmtuar nga përplasja. Mban mend emrin e tij, por ngatërron mbiemrin. Ai iu drejtua qendrave të asistencës, por pa të dhëna të sakta nuk mund ta ndihmonin. Ai nuk mund të jetonte në qendrën e refugjatëve, kishte frikë se mos e rrihnin, ai duhet të ketë parë gjithçka”.

I sugjerova të vinte në shtëpinë time për t’u larë dhe pushuar. Mosha e tij, mendoj, është si e babait tim të ndjerë: “Si mund të ulet në një stol për ditë të tëra?” Dukej se ishte dakord, erdhi me mua. Por sapo hyri në oborr, me vendosmëri nuk pranoi të vazhdonte duke mërmëritur: “Jo, më vonë do të thonë se kam vjedhur diçka…”. Nuk ishte e mundur ta bindte atë. U përpoqa ta çoja në spital, por pa dokumente më thanë, vetëm nëse sëmuret në rrugë. Më pas mund të vijë ambulanca.

Kur pothuajse u dëshpërova, ai nxori një shënim nga xhepi me numrin e telefonit të motrës së tij. Nuk po i përgjigjej telefonit.

Por Odessa nuk do të ishte Odessa nëse nuk do të përbëhej nga njerëz të kujdesshëm. Punonjësit e qendrës së ndihmës për refugjatët kontaktuan Kherson dhe gjetën falë këtij numri telefoni emrin e motrës së tij, emrin, adresën dhe një certifikatë pensioni. Dhe, për fat të mirë, një nip që shërben në Forcat e Armatosura të Ukrainës.

Një nga episodet më të vështira për mua në filmin 20 Days in Mariupol, dokumentari që fitoi Oscarin, është ai ku babai puth kokën e djalit të tij tashmë të vdekur. Adoleshenti u godit nga një copëz teksa ishte duke luajtur futboll me një shok. “Bir, bir, bir, biri im”, dhe ai e thotë atë për një kohë të gjatë, të gjatë, për një përjetësi.

Më vonë erdhi në mendje imazhi i Eneas duke ikur me babanë dhe djalin e tij. Duart e tij – me dorën e djathtë ai drejton djalin e tij Ascanius, me të majtën ai mbështet babain e tij Anchises mbi supet e tij – kishin një vlerë të krahasueshme me duart e shtrira të Krishtit për të krishterët për romakët e lashtë. Tani mendoj se e kuptoj…

Është e nevojshme të ruhet efektiviteti luftarak, qëndrueshmëria dhe guximi në luftë.

Por jo më pak i rëndësishëm është njerëzimi. Dhe kjo zgjedhje është personale. Doramagazine*